Inleiding

Steden krijgen steeds meer te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Zo is er een toename in de piekafvoer van buien, die enorme schade kan veroorzaken. In de zomer is er juist een tekort aan water. Gemeenten moeten daarom op zoek naar manieren om water vast te houden voor in drogere periodes en mogelijkheden om dit water te kunnen hergebruiken.

Een ander belangrijk thema is duurzame energie. De meeste gemeenten hebben doelen opgesteld om energieneutraal te werken over een aantal jaren, maar in de praktijk is het voor gemeenten lastig om locaties te vinden om deze energie op te wekken.

Een derde thema die de aandacht verdient is biodiversiteit; door de grootschalige verstedelijking is er minder ruimte voor insecten, zoals bijen waardoor de natuur in Nederland onder grote druk komt te staan.

Maar waar ligt de oplossing? Parken lijken een unieke oplossing te bieden. Het zijn open groene plekken binnen hoogstedelijke gebieden, waar makkelijk water kan worden opgeslagen voor de versteende stad. Daarnaast liggen er volop kansen om energie op te wekken en de biodiversiteit te versterken. Helaas leggen gemeenten vaak de focus op maar één aspect, bijvoorbeeld tijdelijke wateropslag, maar het hergebruik blijft lastig.

Het Sven van Bekensysteem is een uniek regenwatersysteem die in de toekomst kleur kan geven aan parken of nieuwe woonwijken. Het is een energieneutraal systeem waar regenwater wordt opgeslagen en wordt gefilterd op een natuurlijke manier. Daarnaast vormen de bezoekers van het park een onmisbare schakel in het watersysteem. Het watersysteem bestaat uit een aantal onderdelen: een biodiverse wadi, de waterspeelplaats, de lisdodde-akkers, de ondergrondse waterreservoirs en een inventief waterpompsysteem. Al deze onderdelen worden hier verder uitgelegd.

De biodiverse wadi

Het bekensysteem begint met de biodiverse wadi (zie figuur). De werking is simpel. Er wordt een geul gevormd waarin een aantal planten komen te staan die goed tegen een natte ondergrond kunnen en tegelijkertijd bijdragen aan het versterken van de insecten -en bijenpopulatie. Voorbeelden van planten zijn: de smeerwortel, de braam en de sleutelbloem. Wanneer het begint te regenen loopt het regenwater in de geul. Eerst doorloopt het een laag van houtsnippers, dan een grondlaag en daarna een grindlaag. Vervolgens loopt het water een drainagebuis in en wordt afgevoerd richting de beek.

De waterspeelplaats

Als je aan een beek denkt dan denk je aan stroming, maar hoe creëer je die stroming nou zonder een helling of door stroom te gebruiken? De bezoekers en kinderen in het park spelen hier een unieke rol in. Nadat het water uit de wadi verzameld is in de beek, komt het terecht bij een sluisje. Deze sluis kan worden geopend zodra er genoeg water in staat (zie afbeelding).

Er zijn hier twee unieke speelelementen neergezet om de stroming in het water te creëren. Rechts in de afbeelding is een looprad te zien. Kinderen kunnen in dit rad gaan rennen en via een touwpomp constructie wordt water opgepompt uit een ondergrondse wateropslag.  Zo wordt er nieuw water in de beek gepompt en ontstaat er stroming. Verder is er aan de linkerzijde een waterrad neergezet. Door te ”watertrappelen” op het bankje ontstaat er de nodige stroming voor de beek.

Ken je het nog? Dammetjes bouwen in een beekje? Of zandkastelen bouwen? Op dit strandje kan het allemaal (zie afbeelding rechts). De stroming door het waterrad geeft een leuk effect wat het voor kinderen extra leuk maakt om dammetjes te bouwen in de beek. Daarnaast is er op het strand een waterpomp gemaakt, waardoor kinderen hun eigen bekensysteem kunnen bouwen in het zand. Zo ontstaat er een plek waar kinderen bewust omgaan met het hergebruik van regenwater.

De lisdodde-akkers

De volgende schakel in het systeem zijn de zogenaamde lisdodde-akkers. Hier loopt het water trapsgewijs eerst door een aantal plantenfilters om vervolgens uit te komen in de lisdodde-akker. Het werkt als volgt. Het water zakt langzaam in de bodem langs de wortels van de lisdodde, eerst door een zandlaag en daarna door een grindlaag. Hierdoor wordt het water grondig gezuiverd op een natuurlijke manier. Onder de vijver worden drainagebuizen aangebracht die het gezuiverde water afvoeren naar een waterreservoir. Verder kan er geëxperimenteerd worden met andere plantensoorten om zo te vergelijken, welke planten en welke samenstelling, de beste waterkwaliteit opleveren.

De lisdoddevijver werkt als een soort gootsteen. Aan de zijkant van de vijver zijn twee buizen zichtbaar. Wanneer het waterpeil een bepaalde kritische waarde bereikt wordt overtollig water via deze buizen afgevoerd naar een waterreservoir onder het strand. Zo ontstaat er een gesloten watersysteem.

De waterfiets

Het gezuiverde water uit de lisdodde-akker komt in een ondergronds vat terecht. Hier kan het water worden opgeslagen, tot een periode van droogte. Wanneer er behoefte is aan water voor de gewassen in de kas, kan er water uit dit vat worden opgepompt. De pomp wordt aangedreven door een fiets en werkt op dezelfde manier als het looprad (zie afbeelding rechts). De achterband draait de touwpomp aan waardoor water omhoog komt. Dit water kan worden opgevangen in een gieter om zo de planten water te kunnen geven.

Het gesloten watersysteem

In de onderstaande afbeelding is een overzicht weergegeven van het gehele systeem. Het is een gesloten watersysteem die waterstromen cascadeert (in fases verdeelt). Water wordt op verschillende innovatieve manieren tijdelijk geborgen, afgevoerd en hergebruikt, zonder dat er water onnodig verloren gaat. Verder is er geen elektriciteit nodig om het te laten werken. Het is een prachtig voorbeeld hoe een park in de toekomst zou kunnen werken als een plek die populair is om te verblijven en te spelen. Tegelijkertijd dient het park om de stad droog te houden in natte periodes en kan het de stad van schoon water kan voorzien in tijden van droogte. Verder is het een systeem die goedkoop gebouwd kan worden. Er zijn geen ingewikkelde sluizen of rioleringssystemen nodig en de pompen die gebruikt worden zijn allemaal door iemand met weinig technische ervaring (zoals ik) te bouwen. Bovendien kan de lisdodde-akker ook nog geld opleveren in de toekomst, wanneer de lisdodde gebruikt gaat worden als isolatiemateriaal. Kortom, het Sven van Bekensysteem is een integrale, laagdrempelige oplossing voor het park van de toekomst.